1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι μαθησιακές δυσκολίες προκαλούν σύγχυση στη σχολική, τη συναισθηματική και την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η συνεχής ενημέρωση όλων όσων ασχολούνται με τα παιδιά (εκπαιδευτικών αλλά και γονέων), ούτως ώστε να είναι αποτελεσματική η αντιμετώπισή τους και η στήριξη των παιδιών που εμφανίζουν μαθησιακές δυσκολίες.

2. ΟΡΙΣΜΟΣ

Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν μια ομάδα δυσκολιών, τα γενικά χαρακτηριστικά των οποίων είναι οι σημαντικές αδυναμίες στην ομιλία, την ανάγνωση, τη γραφή, τη κατανόηση κειμένου και τις μαθηματικές ικανότητες. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Επιπλέον, μπορεί να συνυπάρχουν προβλήματα αυτοελέγχου, παρορμητισμού και κοινωνικής αντίληψης, τα οποία δεν συνιστούν από μόνα τους μαθησιακές δυσκολίες.
Ο χώρος των μαθησιακών δυσκολιών αποτελεί ένα πολύπλοκο και πολύμορφο πεδίο έρευνας και πράξης. Η ετερογένεια και ποικιλομορφία των μαθησιακών δυσκολιών, η συνεχώς αυξανόμενη συχνότητά τους στο μαθητικό πληθυσμό, η έλλειψη έγκυρων κριτηρίων αξιολόγησης των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες, είναι κάτι που προβληματίζει κάθε γονιό διότι δεν γνωρίζει τη στάση που θα πρέπει να πάρει. Γι’ αυτό το λόγο απαιτείται οργανωμένη διεπιστημονική συνεργασία όλων των ειδικοτήτων σε μια εξελικτική πορεία, δηλαδή από το νηπιακή έως και την εφηβική ηλικία.

3. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΩΝ ΔΥΣΚΟΛΙΩΝ

Οι μαθησιακές δυσκολίες διακρίνονται σε ειδικές και γενικές:

Στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες το παιδί αντιμετωπίζει δυσκολίες σε μια συγκεκριμένη δεξιότητα η οποία σχετίζεται κυρίως με την επεξεργασία του γραπτού λόγου. Σ΄ αυτή την κατηγορία συγκαταλέγεται η δυσλεξία, η δυσγραφία , η δυσορθογραφία και η δυσαριθμησία. Τα παιδιά που εκδηλώνουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν συνήθως ικανοποιητικό νοητικό επίπεδο.

Στις γενικές μαθησιακές δυσκολίες, το παιδί αποκτά με πιο αργό ρυθμό από τον φυσιολογικό διάφορες δεξιότητες οι οποίες σχετίζονται με την κατανόηση του γραπτού λόγου, όπως είναι για παράδειγμα η ανάγνωση. Οι δυσκολίες αυτές σχετίζονται με ενδογενείς (π.χ. χαμηλό νοητικό επίπεδο ) ή εξωγενείς παράγοντες (ανεπαρκείς ερεθίσματα, κοινωνικό-πολιτισμικές διαφορές κ.τ.λ.)

4. ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Τα παιδιά που έχουν μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν πλήθος από τα παρακάτω συμπτώματα που επηρεάζουν την ανάπτυξη και τα επιτεύγματα του παιδιού σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗ ΓΡΑΦΗ

•     Γράφει “καθρεπτικά ” (π.χ. 3 αντί ε)
•     Μπερδεύει γράμματα (π.χ. «ζάρι» αντί «ψάρι»).
•     Παραλείπει γράμματα (π.χ. «κανι» αντί «κανόνι»).
•     Παραλείπει συλλαβές.(π.χ. «παρούνα» αντί «παπαρούνα»)
•     Κάνει πολλά ορθογραφικά λάθη.
•     Έχει δυσανάγνωστο γράψιμο.
•     Γράφει αργά.
•     Το κείμενό του δεν είναι συντακτικά δομημένο.
•     Χρησιμοποιεί περιορισμένο λεξιλόγιο.
•     Δεν υπάρχει λογική αλληλουχία σε αυτά που γράφει

ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

•     Διαβάζει συλλαβιστά.
•     Διαβάζει άλλη λέξη αντί αυτής που πρέπει.(π.χ «μαύρος» αντί «σκοτεινός»).
•     Παραλείπει λέξεις ή γράμματα.

 

ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ

•     Δυσκολεύεται να απαντήσει σε ερωτήσεις κατανόησης σε κείμενο που το ίδιο το παιδί έχει διαβάσει
•     Δυσκολεύεται να αποδώσει προφορικά ένα κείμενο.
•     Όταν καλείται να περιγράψει ένα κείμενο παραθέτει πληροφορίες τυχαία, χωρίς να τηρεί την χρονική σειρά τους.

ΛΑΘΗ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

• Δεν θυμάται τα σύμβολα/πρόσημα (+, – κλπ).
• Δυσκολεύεται να ξεχωρίσει τα ζητούμενα από τα δεδομένα.
• Δυσκολεύεται να θυμηθεί την σειρά των βημάτων που απαιτούνται για να γίνει μία πράξη.

ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

•     Παρουσιάζει υπερευαισθησία στην κριτική.
•     Αποθαρρύνεται εύκολα.
•     Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση με αποτέλεσμα την αρνητική τοποθέτηση προς το σχολείο και τη μάθηση.

5. ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

• Έλλειψη προσοχής.
• Δυσκολία οργάνωσης πληροφοριών.
• Αποδιοργάνωση σε ατμόσφαιρα άγχους και έντασης.
• Υπερκινητικότητα.
• Δυσκολίες συντονισμού των χεριών.
• Δυσκολία κατανόησης εννοιών ή λέξεων.
• Δυσκολία προσανατολισμού στο χώρο.
• Δυσκολία στην αντίληψη χρονικών αλληλουχιών (π.χ στη σειρά των ημερών, μηνών, στην εκμάθηση της ώρας κ.τ.λ)

6. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Ο ακριβής προσδιορισμός της αιτιολογίας των μαθησιακών δυσκολιών αποτελεί ένα πολύ δύσκολο έργο. Για την κατανόηση των αιτιών πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι συνυπάρχουν πολλοί παράγοντες για την εκδήλωση των εν λόγω δυσκολιών. Οι παράγοντες αυτοί είναι ενδογενείς και εξωγενείς.

Οι ενδογενείς παράγοντες έχουν την ευθύνη για τη δημιουργία των Μ.Δ., οι επικρατέστεροι είναι οι εξής:

Επίκτητο τραύμα

Γενετικές / κληρονομικές επιδράσεις

Περιβαλλοντικές επιδράσεις (αλλεργικές αντιδράσεις σε τροφές και συντηρητικά τροφών).

Οι εξωγενείς παράγοντες δεν μπορούν από μόνοι τους να δημιουργήσουν Μ.Δ. αλλά απλώς συμβάλλουν στη δημιουργία ή την επιδείνωσή τους. Οι παράγοντες αυτοί εντοπίζονται στο ίδιο το παιδί ή μέσα στο ψυχοκοινωνικό του περιβάλλον και είναι οι εξής:

•     Φυσικοί παράγοντες (π.χ. οπτικές & ακουστικές ανεπάρκειες)
•     Περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. τραυματικές εμπειρίες, οικογενειακές πιέσεις, ανεπαρκής διδασκαλία)
•     Παράγοντες κινήτρου και επηρεασμού (π.χ. χαμηλό αυτοσυναίσθημα).
•     Ψυχολογικοί παράγοντες (διαταραχές προσοχής, αντίληψης, καθυστέρηση γλωσσικής ανάπτυξης).