Το μάθημα συχνά αντιμετωπίζεται ως μια τεχνοκρατική διαδικασία στην οποία ο καθηγητής μπαίνει στο ρόλο του ανθρώπου που θα μεταδώσει κάποιας μορφής γνώση και ο μαθητής καλείται να συμμετάσχει και να κατανοήσει αυτά τα οποία προσλαμβάνει κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από πολλούς τρόπους μέσω των οποίων ο τελικός στόχος που είναι η γνώση και η μάθηση λειτουργεί ως αυτοσκοπός.  Σημαντικό λοιπόν σημείο είναι η αγάπη που είναι σημαντικό να έχει ο εκπαιδευτικός για το λειτούργημα που ασκεί ώστε να μπορέσουν με τη σειρά τους να εκπέμψουν τον ενθουσιασμό τους και στους μαθητές τους. Άλλωστε θα μπορούσαμε να πούμε πως ο δάσκαλος/ καθητής λειτουργεί συμπληρωματικά με το οικογενειακό περιβάλλον.

Η δημιουργία ενός ικανού εκπαιδευτικού

Σίγουρα ο δάσκαλος πλάθεται μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία και έτσι αποκτώντας εμπειρεία μπορεί να ασκήσει πιο αποτελεσματικά το επάγγελμά του. Θα ήταν σφάλμα να ισχυριστούμε πως κάποιος μπορεί να διδάξει από την πρώτη κιολας ημέρα που ξεκινά η σταδιοδρομία του με την ίδια επιτυχία με την οποία μπορεί και σε ένα μετάπειτα στάδιο της καριέρας του. Σίγουρα ένα πρώτο βήμα είναι η πολύ καλή επιστημονική κατάρτιση του δασκάλου/καθηγητή πάνω στο αντικείμενο που σπουδάζει και για να γίνει αυτό με επιτυχία θα πρέπει και ο ίδιος να μελετά ένα αντικείμενο το οποίο αγαπά και τρέφει ενδιαφέρον γι’αυτό, ούτως ώστε να μπορεί να το κατανοήσει και να στη συνέχεια να το μεταδώσει και στους άλλους. Άλλωστε η πολύ καλή γνώση του αντικειμένου προτού ξεκινήσει η εκπαιδευτική διαδιδασία, εξασφαλίζει ότι ο εκπαιδευτικός θα μπορεί να επικοινωνήσει καλύτερα το ακροατήριό του εκπέμποντας ταυτόχρονα και σεβασμό στου υπολοίπους, στοιχείο πολύ απαραίτητο κατά την ώρα του μαθήματος.

Η αξία της Προετοιμασίας

Φυσικά μέσα σε μία τάξη μπορούμε να βρούμε πληθώρα διαφορετικών ειδών καθηγητές. Κάποιοι από αυτούς εισέρχονται για μάθημα πολύ καλά προετοιμασμένοι και κάποιοι άλλοι μέτρια ή και καθόλου. Συνήθως οι τελευταίοι δε μπαίνουν καν στη διαδικασία να επιοκοινωνήσουν με τους μαθητές τους, κάτι που λειτουργεί αμοιβαία.  Άλλωστε ο μαθητής μπορεί να μη γνωρίζει από πρίν το αντικείμενο που πρόκειται να του διαδαχθεί, όμως έχει τη δυνατότητα να καταλάβει πολύ εύκολα αν ο καθηγητής που βρίσκεται απέναντί του είναι προετοιμασμένος για το μάθημα που πρόκειται να παραδώσει και με τη σειρά του να του δώσει την κατάλληλη προσοχή. Αυτό δηλαδή σημαίνει πως η συμπεριφορά των μαθητών μέσα στην τάξη εξαρτάται άμεσα από τη συμπεριφορά του καθηγητή τους. Για το λόγο αυτό είναι πολύ ωραίο ο καθηγητής να εκπέμπει σεβασμό μέσα από τη συμπεριφορά του και να επικοινωνεί με το ακροατήριό του, έτσι ώστε να ωφελήσει με τον βέλτιστο τρόπο τους μαθητές του.

Η αυθεντικότητα της συμπεριφοράς του εκπαιδευτικού.

Κάτι που θα ήθελα να σημειώσω είναι η πολύ μεγάλη ευθύνη που έχει και έτσι πρέπει να είναι ο καθηγητής μέσα στην  τάξη. Βασικός λόγος για αυτό είναι πως οι μαθητές εξαρτώνται από αυτόν. Κατά κάποιο τρόπο μεταβιβάζει τη συναισθηματική του κατάσταση στο ακροατήριό του. Δηλαδή αν αισθάνεται λυπημένος ή αγχωμένος, αυτό μπορεί να περάσει πολύ εύκολα και στους μαθητές του, είται αν αισθάνεται χαρούμεονς αυτό διαχέεται πολύ γρήγορα και στους υπόλοιπους. Αυτό σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός θα πρέπει λόγου χάρη να δείχνει συνέχεια χαρούμενος και ευδιάθετος, άσχετως της πραγματικής συναισθηματικής του κατάστασης; Σίγουρα όχι, μιας και τα παιδιά μπορούν πολύ εύκολα να καταλάβουν την προσποιητή συμεριφορά. Τότε τι θα πρέπει να κάνει ένας εκπαιδευτικός που μπορεί για κάποιο λόγο να αισθάνεται δυσάρεστα και πρέπει να μπεί στο μάθημα; Να το κρύψει ή να αφήσει να φανεί η συναισθηματική του κατάσταση;  Το εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι σημαντικό να είναι ζεστό, ανθρώπινο και προστατευτικό, και συνάμα απαραίτητο είναι να επικρατεί επαγγελματική ατμόσφαιρα. Συνεπώς δεν είναι απαραίτητο οι μαθητές να γίνονται γνώστες της προσωπικής ζωής του καθηγητή τους, χωρίς όμως από την άλλη να είναι υποχρεωμένοι να αντικρύζουν καθημερινά μία μονότονα χαρούμενη και ευχάριστη είτε λυπημένη και δυσάρεστη φιγούρα. Άλλωστε η ασφάλεια που μπορεί να αισθάνονται μέσα στην τάξη, πολύ γρήγορα θα αντικατροπτριστεί στις ακαδημαικές τους επιδόσεις.

Η πρώτη γνωριμιά, μια πρώτη ευκαιρία.

Απαραίτητο είναι οι καθηγητές να γνωρίζουν τους μαθητές τους έναν προς έναν. Δηλαδή μπορεί να βρίσκονται μέσα σε μία τάξη με πολλά παιδιά, κάτι που σημαίνει πως είναι δύσκολη η επικοινωνία με όλα ξεχωριστά, αυτό όμως δε σημαίνει πως θα αντιμετωπίζουν την τάξη σα μια μάζα παιδιών. Το κάθε παιδί έχει τις ικανότητες, τις ιδιαιτερότητες, τα χαρίσματα και τους προσωπικούς προβληματισμούς του. Τις πρώτες ημέρες της σχολικής χρονιάς τα παιδιά είναι συνήθως φοβισμένα και βλέπουν με αρκετή αμφισβήτηση τον καθηγητή τους. Αυτή η κατάσταση κρύβει πολύ ενδιαφέρον, καθώς αυτή είναι η πρώτη ευκαιρία γνωριμίας μεταξύ τους.  Μέσα από συζήτηση και επικοινωνία, η αμφισβήτηση θα δώσει σύντομα τη θέση της στην ασφάλεια και στην αίσθηση προστασίας.

Η σχολική αίθουσα.

Το σχολείο και η αίθουσα διδασκαλίας έχει συνδεθεί με κάτι πολύ σοβαρό, και ίσως τις περισσότερες φορές σοβαροφανές. Το μάθημα έτσι γίνεται πολύ γρήγορα βαρετό και ανιαρό. Η ατμόσφαιρα μέσα στην σχολική τάξη είναι καλό να είναι ευχάριστη και με ωφέλιμα για τους μαθητές ερεθίσματα. Το παιδί μπορεί να μάθει πολύ πιο γρήγορα, εύκολα και αποδοτικά όταν το μάθημα είναι δοσμένο με ένα συναρπαστικό τρόπο που διεγείρει τη φαντασία του παιδιού και οξύνει την περιεργειά του για μάθηση.  Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μια συζήτηση για κάποιο ενδιαφέον θέμα πρίν ξεκινήσει η διδασκαλία, θέμα το οποίο ο καθηγητής στη συνέχεια θα το συνδέσει με τη διδακτική ενότητα, περνώντας έτσι με τρόπο έξυπνο και ευχάριστο στο μάθημα. Σίγουρα οι νέες τεχνολογίες βοηθούν πολύ σε αυτό, αφού μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαδραστικοί πίνακες, βίντεοπροβολείς, είτε κάποια πειραματική διάταξη. Στο σημείο αυτό βέβαια να τονίσουμε πως τα μέσα δεν είναι τόσο σημαντικά στην εκπαιδευτική διαδικασία, όσο σημαντικό είναι η φαντασία και η θέληση του ίδιου του εκπαιδευτικού να προσφέρει το καλύτερο των δυνατοτήτων του κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Στο σημείο αυτό να τονίσουμε την αξία των ορίων από την πλευρά του καθηγητή, αφού τα παιδιά μπορούν πολύ εύκολα και κυρίως πολύ γρήγορα να παρεξηγήσουν τη στάση του καθηγητή τους να κάνει το μάθημα ευχάριστο με χιούμορ και διάλογο, και να αποκτήσουν την ταση να γίνουν ‘’φιλαράκια’’ με αυτόν. Εκεί φαίνεται ο χαρακτήρας και η αξία του εκπαιδευτικού που μπορεί να σταθεί στη θέση του, διαχωρίζοντας ορατά το ρόλο του μέσα στην τάξη από αυτό των μαθητών του και δίνοντας σε αυτούς ξεκάθαρα να κατανοήσουν ότι όλοι είναι ισότιμοι μέσα στην τάξη, χωρίς όμως να έχουν τους ίδιους ρόλους.

Σεβασμός, αξία ανδιαμφισβήτητη.

Θα πάρω αφορμή από την προηγούμενη παράγραφο για να αναφερθώ στην αξία του σεβασμού μέσα στην τάξη. Έννοια αρκετά παρεξηγημένη, αφού ως σεβασμός μέσα στην σχολική αίθουσα, κυρίως εννοούμε το σεβασμό που είναι καλό να δείχνει ο  μαθητής προς τον καθηγητή. Και μάλιστα όταν αυτό δε συμβαίνει, ο καθηγητής σπεύδει να τιμωρήσει τους μαθητές του με διάφορους τρόπους. Εδώ λοιπόν είναι που θα τονίσουμε πως ο σεβασμός είναι απαραίτητο να είναι αμοιβαίος, και μάλιστα να ξεκινά από το σεβασμό του καθηγητή προς τους μαθητές του, ώστε στη συνέχεια να εμπνεύσει το σεβασμό των μαθητών του προς το πρόσωπό του. Και φυσικά ο σεβασμός προς το πρόσωπο του καθηγητή καλό είναι να μη βασίζεται στο φόβο των μαθητών ότι θα τιμωρηθούν αν δεν ακολουθήσουν τους κανόνες που έχουν θεσπίσει στην τάξη.

Η καθαρότητα της σκέψης.

Αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη είναι δυο στοιχεία που μπορούν να απογειώσουν τη μαθησιακή διαδικασία. Αυτό σχετίζεται έντονα με την προσωπικότητα του εκπαιδευτικού όπου όντας άνθρωπος με ανοιχτούς ορίζοντες και ΄΄καθαρή’’ σκέψη μπορεί να είναι ευπρόσδεκτος σε πολλών ειδών διαφορετικές συμπεριφορές και να τις χειρίζεται με τέτοιο τρόπο που να εμπνέει, να παραδειγματίζει και να διοχετεύει στους μαθητές του τη σιγουριά ότι καθένας τους έχει τη δική του μοναδική προσωπικότητα, στην οποία μπορεί να βρεί τα χαρίσματα και τις δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν να διακριθεί και στη σχολική διαδικασία, αλλά και στη μετέπειτα επαγγελματική και προσωπική ζωή του.

Ανταγωνισμός ή επιβράβευση; Φόβος ή σεβασμός;

Ο ανταγωνισμός είναι μία έννοια που διόλου βοηθάει το μάθημα και τα παιδιά στο να μάθουν, αλλά και στις μεταξύ τους σχέσεις. Η επιβράβευση είναι σίγουρα πολύ απαραίτητη και χρήσιμη, όπως και η παρατήρηση κάποιου λάθους είναι επίσης teaching6επιθυμητή. Αυτά όμως είναι απαραίτητο να γίνονται προς όλους τους μαθητές και όχι με μια μονομέρεια όπου κάποιοι μονίμως θα επιβραβεύονται και κάποιοι άλλοι θα επιπλήττονται. Άλλωστε κάθε παιδί έχει στοιχεία και χαρακτηριστικά που αξίζουν επιβράβευσης, ακόμα και αυτά τα οποία κάνει δεν άπτονται άμεσα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Συνεπώς ο εκπαιδευτικός είναι καλό να είναι εκεί για να επιβραβεύσει κάθε προσπάθεια, προκειμένου το παιδί να καταλάβει ποιες είναι οι κλίσεις του ώστε να τις αναπτύξει, και από την άλλη να επισημάνει στοιχεία τα οποία σε κάθε παιδί λειτουργούν ως τροχοπέδι.  Κάτι που επίσης είναι αξιοσημείωτο στο σημείο αυτό, έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η επιβράβευση ή η επίπληξη. Υπερβολικές συμπεριφορές, δυσανάλογες του κατορθώματος του παιδιού, ή τιμωρίες που προκαλούν φόβο, είναι στοιχεία τα οποία σίγουρα προδιαθέτουν και το παιδί να αποκτήσει έπαρση (στην περίπτωση της επιβράβευσης) είτε πολλές ενοχές και φόβο (στην περίπτωση που κάνει κάποιο σφάλμα). Άλλωστε είναι καλό να έχουμε κατά νού πως κάθε παιδί είναι ένα σφουγγάρι που απορροφά αυτά που λαμβάνει από το περιβάλλον του, και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις η συμπεριφορά του προέρχεται από άγνοια, κάτι που σημαίνει πως περιμένει κατά κάποιον τρόπο αυτόν που θα του δείξει ένα διαφορετικό δρόμο από αυτό που εκείνο ακολουθεί. Έτσι κι αλλιώς καθετί που κάνει ένα παιδί μπορεί να λαμβάνεται από τον εκπαιδευτικό ως μια πολύτιμη ευκαιρία επικοινωνίας με το παιδί που έχει απέναντί του.

…Από τη θέση του μαθητή.

Ο καθηγητής βρίσκεται στην έδρα και οι μαθητές στα θρανία. Την ώρα του μαθήματος ο εκπαιδευτικός θα βοηθηθεί πάρα πολύ στο λειτούργημά του, αν προσπαθήσει να κατανοήσει τα συναισθήματα των μαθητών του και να μπεί στη θέση τους. Άλλωστε σε αυτό μπορεί να βοηθήσει το γεγονός πως και ο ίδιος υπήρξε κάποτε μαθητής και έχει αισθανθεί ποικίλλα συναισθήματα, πολύ κοντά σε αυτά που αισθάνοται οι μαθητές του την παρούσα χρονική στιγμή. Αποτελεί μεγάλη επιτυχία για έναν εκπαιδευτικό να προσπαθήσει να κατανοήσει τις δυσκολίες που τυχόν αντιμετωπίζουν οι μαθητές του και να δεί το διδακτικό υλικό μέσα από τα δικά τους μάτια, με τις όποιες δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζουν. Κατά κάποιον τρόπο αυτό σημαίνει πως θα ‘’κατέβει΄΄ νοητά από την έδρα του και θα κάνει μια προσπάθεια να κοιτάξει αυτά που έχει να διδάξει με άλλη ματιά. Αυτό για να γίνει, χρειάζεται πολύ καλή προετοιμασία από πρίν και σίγουρα πολύ καλή γνώση του αντικειμένου που θα διδάξει, ώστε να μπορεί να το μεταδώσει με ποικίλλους τρόπους, βάζοντας φαντασία.

Ο εκπαιδευτικός ως πρότυπο.

Ο εκπαιδευτικός είναι καλό να αποτελεί πρότυπο με τη συμπεριφορά του για τους μαθητές του; Συνήθως οι καθηγητές είναι αξιοσέβαστα πρόσωπα από την κοινωνία μιας και αντιμετωπίζονται ως φορείς της γνώσης γύρω από ποικίλλα σχολικά μαθήματα. Είναι ωραίο σίγουρα να αποτελούν πρότυπα, χωρίς όμως να μπαίνουν σε κάποιο συγκεκριμένο ρόλο. Αυτό που έχει μεγάλη αξία είναι η δυνατότητα για ένα καθηγητή να μπορεί να παίρνει θέση σε κάθε κατάσταση, μιάς και η αγάπη, η φροντίδα, το νοιάξιμο, η διδασκαλία και πολλά άλλα χαρακτηριστικά μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να γίνει μια επιτυχημένη προσωπικότητα στην κοινωνία. Το παιδί μαθαίνει μέσα από κάθε μάθημα που μπορεί να του δίνει ο καθηγητής του. Παρότι δε ο εκπαιδευτικός μπορεί να αποτελεί πρότυπο, αυτό δε σημαίνει πως δε μπορεί να κάνει και αυτός λάθη. Εδώ είναι η αξία του εκπαιδευτικού ο οποίος μπορεί να αντιληφθεί, παραδεχθεί και μετουσιώσει το λάθος του σε μια ευκαιρία για μάθηση και παραδειγματισμό. Έτσι κι αλλιώς όταν λέμε πως ο εκπαιδευτικός μπορεί να αποτελέσει πρότυπο με τη συμπεριφορά του, δεν αναφερόμαστε σε έναν άμεμπτο και αλάνθαστο άνθρωπο, αλλά σε μία δομημένη προσωπικότητα που μπορεί να χρησιμοποιήσει όλα τα στοιχεία της προσωπικότητάς του για να προάγει την εκπαιδευτική διαδικασία.

Επίλογος.

Κλείνοντας αυτή την αναφορά στην αξία του εκπαιδευτικού να τονίσουμε πως όλοι μπορούν να παρέχουν ένα ικανοποιητικό περιβάλλον για τα παιδιά. Μη λησμονούμε άλλωστε πως η μελλοντική επιτυχία των παιδιών εξαρτάται άμεσα από τα πρώτα εκπαιδευτικά τους χρόνια. Συνεπώς είναι πολύ σημαντικό ο καθηγητής να δείχνει σεβασμό, φροντίδα και να θέτει τους σωστούς κανόνες στην τάξη, χωρίς να τους επιβάλλει.   Στο σημείο δε αυτό αξίζει να ειπωθεί πως η εκπαιδευτική διαδικασία δεν έχει ανάγκη ούτε από πολυέξοδα εργαστήρια, ούτε από δαπανηρές οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, ούτε από πολυτελείς αίθουσες. Κυρίως χρειάζεται εκπαιδευτικούς που γνωρίζουν καλά αυτό που θέλουν να μεταδώσουν, με φαντασία, ανοιχτούς ορίζοντες και διάθεση να αδράξουν κάθε λεπτό της διδασκαλίας ως μια μοναδική ευκαιρία για μάθηση και εμπειρία. Η κοινωνία έχει ανάγκη από πρότυπα, και στις μέρες μας ίσως ακόμη περισσότερο, ανθρώπους που να μπορούν να εμπνέυσουν.