Γιατί μας προσελκύει το Ίντερνετ; Κατ’αρχάς μας φέρνει τον κόσμο σπίτι. Αυτό είναι και καλό και κακό. Ο καθένας χρησιμοποιεί το Ιντερνετ για διαφορετικούς λόγους. Οι μεγάλοι για έρευνα στο Διαδίκτυο και για να στέλνουν και να δέχονται e-mail, οι νέοι για παιχνίδια, μουσική, έρευνα, e-mail, chat και επικοινωνία, και για υπηρεσίες ερωτικού περιεχομένου. Παράλληλα, αποτελεί εργαλείο γνώσης και συντελεί στην απόκτηση γνώσης της τεχνολογίας και μάλιστα γρήγορα.
1.Τι είναι το φαινόμενο «εξάρτησης» από το διαδίκτυο; Πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά;
Η πρώτη περίπτωση είδε το φως της δημοσιότητας το 1997, στις Η.Π.Α. Το πρώτο Κέντρο Απεξάρτησης λειτούργησε το 1995, στην Πενσυλβάνια των Η.Π.Α., ενώ την ίδια χρονιά ο Νεοϋορκέζος ψυχίατρος Ivan Goldberg, εν μέρει αστειευόμενος, υιοθέτησε πρώτος τον όρο Internet addiction («εθισμός» στο Internet).
Οι πρώτες περιπτώσεις αφορούσαν ενήλικες, ωστόσο τα επόμενα χρόνια το φαινόμενο επεκτάθηκε ραγδαία σε εφήβους και νέους. Λόγω του ότι η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία δεν έχει αποδεχθεί την κατάχρηση διαδικτύου ως κατάσταση αληθούς εθισμού, και υπάρχει γενικά συζήτηση στην διεθνή βιβλιογραφία περί τούτου, ο όρος «εθισμός» ή «εξάρτηση» χρησιμοποιούνται σε εισαγωγικά.
2.Ποιοι έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν εξάρτηση από το ίντερνετ;
Από τα πρώτα στοιχεία που προκύπτουν από τα 35 (τριάντα πέντε) παιδιά και εφήβους που προσήλθαν στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.) με αίτημα την αντιμετώπιση της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου προκύπτουν ότι :
1. Το φαινόμενο είναι συχνότερο στα αγόρια,
2. Σε παιδιά με καταθλιπτικό συναίσθημα ή διάσπαση προσοχής- υπερκινητικότητα.
3. Τι σημαίνει όμως εξάρτηση;
Τα χαρακτηριστικά της εξάρτησης είναι τα εξής:
* Ανάγκη για ολοένα μεγαλύτερη ενασχόληση με το αντικείμενο της εξάρτησης,
* Αίσθημα στέρησης,
* Ενασχόληση περισσότερη απ’ αυτήν που είχε προγραμματιστεί,
* Ανεπιτυχείς προσπάθειες ελέγχου,
* Μείωση άλλων δραστηριοτήτων.
4. Υπάρχουν κάποια πρόδρομα συμπτώματα της εξάρτησης από το διαδίκτυο; Ποια συμπεριφορά των παιδιών ηλικίας έως και 10 ετών πρέπει να ανησυχήσει τους γονείς;
– Το παιδί ξεχνιέται συχνά στον υπολογιστή και δεν έχει συναίσθηση του χρόνου που αναλώνει σε αυτόν.
– Ασχολείται συνεχώς µε το Ίντερνετ ή µε δραστηριότητες σχετικές µε αυτό, παραµελόντας συχνά τις υποχρεώσεις του στο σπίτι και στο σχολείο.
– Προτιµά τα παιχνίδια στο διαδίκτυο, από το να συναντά φίλους του, µε αποτέλεσµα να αποµονώνεται.
– Πέφτει η απόδοση του στο σχολείο.
– Λειτουργεί αµυντικά και εχθρικά όταν κάποιος φέρνει τη συζήτηση στο θέµα του διαδικτύου.
– Το διαδίκτυο το απασχολεί ακόµα και την ώρα που τρώτε ή την ώρα που διαβάζει ή όταν βρίσκεται στον κινηµατογράφο.
– Αντιδρά πολύ νευρικά θυµωµένα ή επιθετικά όταν κάποιος το διακόπτει από το παιχνίδι ή από τη συζήτηση που είχε online.
– Ξενυχτά συχνά για να µένει συνδεδεµένος / συνδεδεµένη στο διαδίκτυο. – Λέει συχνά «καλά, θα παίξω µόνο ένα λεπτό ακόµη».
– Έχει πει αρκετές φορές συνειδητά ότι πρέπει να µειώσει τις ώρες που περνά συνδεδεµένο στο διαδίκτυο αλλά έχει αποτύχει να τηρήσει το χρονοδιάγραµµα που όρισε µόνος / µόνη χωρίς καµία πίεση.
– Κρύβει από τους γονείς πόσες ώρες περνά στο διαδίκτυο και συχνά δεν το οµολογεί ούτε στον εαυτό του.
– ∆είχνει άγχος, ανησυχία, εξάρσεις θυµού ή βίας ή καταθλιπτική συµπεριφορά όταν δεν παίζει στο
διαδίκτυο.
Συνδυασμός παραγόντων οδηγεί στον εθισμό
Σε ότι αφορά τους παράγοντες που οδηγούν στον εθισμό του εφήβου στο Διαδίκτυο, έχει διατυπωθεί η άποψη πως μπορεί να είναι το αποτέλεσμα και άλλων ψυχικών διαταραχών, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας και κοινωνική φοβία, μεταξύ άλλων.
Βλέπουμε ότι μπορεί να υπάρχει κατάθλιψη, υπέρ – κινητικότητα και διάσπαση προσοχής ή και αυτιστική συμπεριφορά. Μάλιστα, τονίζεται ότι, σε κάποιες από τις περιπτώσεις αυτές μπορεί να χρειαστεί και φαρμακοθεραπεία προκειμένου να αντιμετωπιστούν παράλληλα οι δύο διαταραχές.
Συν-νοσηρότητα με:
Σύνδρομο Υπερκινητικότητας /Διάσπασης Προσοχής (κυρίως στους εφήβους)
Καταθλιπτικό Συναίσθημα
Σχιζοφρένεια
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Διπολική Διαταραχή (κυρίως στους ενήλικες)
Κατά τη διάρκεια της θεραπείας δε διακόπτεται η χρήση, αλλά ο έφηβος μαθαίνει να θέτει όρια στη χρήση και να αρχίσει και πάλι την ενασχόληση με άλλες δραστηριότητες. Η παρακολούθηση πολλές φορές χρειάζεται να γίνεται από τετραμελή ομάδα στην οποία συμμετέχουν παιδίατρος, παιδοψυχίατρος, παιδοψυχολόγος και οικογενειακός σύμβουλος.
Δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
1 Μοναδική ασχολία
«Περνάω όλο μου το χρόνο στο ίντερνετ, δε σταματώ παρά μόνο για φαγητό και ύπνο», δήλωσε ο 25χρονος. «Αυτό έγινε σταδιακά. Αφιέρωνα σιγά σιγά όλο και περισσότερο χρόνο στο Facebook, στο MSN και σε βιντεοπαιχνίδια ώσπου έγινε η μοναδική μου ασχολία», δήλωσε ο νεαρός αυτός φοιτητής των Οικονομικών. Η ιδέα να επιστρέψει στην παλιά του ζωή, όταν παρακολουθούσε τα μαθήματά του και έπαιζε ποδόσφαιρο με τους φίλους του τού δημιουργεί έντονο στρες, όπως εξομολογείται ο ίδιος κρατώντας σφιχτά στα χέρια του ένα πακέτο τσιγάρα.
2 Περίπτωση Φοιτητή που πάσχει από εξάρτηση από το Internet.
Φοιτητής στο Πανεπιστήµιο µεγάλης επαρχιακής πόλης ηλικίας 22 χρονών τα τελευταία 3 χρόνια δεν πέρασε ούτε ένα µάθηµα. Απέφευγε να πάει στη σχολή του γιατί έπαιζε το αγαπηµένο του παιχνίδι. ΄Ηταν µάλιστα τόσο καλός που έγινε περιζήτητος από άλλους παίκτες του διαδικτύου. Τον επαινούσαν και επιζητούσαν να γνωριστούν περισσότερο παίκτες από διάφορες χώρες όπως από Σουηδία, Αυστραλία κλπ. Ο νεαρός αναγνωρίζει το πρόβληµα του και βρίσκεται σε καλό δρόµο η θεραπεία του.
Ποιές συμβουλές θα δίναμε στους γονείς προκειμένου να προστατεύσουν τα παιδιά τους από μια μελλοντική εξάρτηση από το διαδίκτυο;
α. Από μικρή ηλικία θα πρέπει να τίθενται όρια (για πολλά θέματα) και να τηρούνται μέσα στην οικογένεια. Τα όρια (όταν δεν είναι υπερβολικά ή ιδιαίτερα αυστηρά) δεν καταπιέζουν τα παιδιά, αλλά τα κατευθύνουν και σημαίνουν ενδιαφέρον. Είναι σημαντικά για θέματα ασφάλειας. Όσο το παιδί μεγαλώνει, τα όρια που θα ισχύσουν είναι καλό να συζητώνται, ώστε να λαμβάνεται η γνώμη του παιδιού και του εφήβου. Ο σεβασμός της προσωπικότητας παιδιών και εφήβων από πολύ μικρή ηλικία, είναι στοιχείο πολύ σημαντικό για την εφαρμογή πειθαρχίας.
β. Αφιερώστε χρόνο και διάθεση ώστε να ασχοληθείτε με θέματα διαδικτύου ΜΑΖΙ με τα παιδιά.
γ. Τοποθετείστε τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα απομόνωσης του παιδιού και να υπάρχει έλεγχος.
δ. Χρήση φίλτρων για επιβλαβείς ιστοσελίδες και συμμετοχή στις επιλογές του εφήβου (χωρίς υπερβολές ή/και παράλογες απαγορεύσεις), συμβάλλουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα.
ε. Ενημερώστε τα παιδιά με απλά λόγια από μικρή ηλικία για τα φαινόμενα «εθισμού» και παρενόχλησης.
στ. Μην χρησιμοποιείτε τη χρήση του υπολογιστή για επιβράβευση ή τιμωρία
ζ. Εάν παρατηρήσετε υπερβολική χρήση ή/και συμπεριφορές εθισμού αναζητήστε ΑΜΕΣΩΣ βοήθεια.